Cultuurpost: het Gasthuismuseum - WES 1

Als nieuwkomer in de cultuurwereld, was het voor mij een heuse opdracht om een geschikt museum te vinden dat mij zou aanspreken. Ik ben normaal niet de persoon die wild wordt na het zien van de Mona Lisa of een Van Gogh schilderij. Na een lange zoektocht kwam ik uit bij het Gasthuismuseum in Geel. Zelf had ik hier nog nooit van gehoord, maar op aanraden van mama waagde ik mij toch een bezoekje aan het vroegere ziekenhuis van Geel.

Het Gasthuis Het Gasthuismuseum

Iets met een oud ziekenhuis en een patroonheilige.

Op een regenachtige zaterdag besloot ik om samen met mijn oma naar het Gasthuismuseum te gaan. Want eerlijk, wat moet je anders doen wanneer het buiten giet? Juist ja, cultuur gaan opsnuiven natuurlijk. Dus dat deed ik. En dit is het Gasthuismuseum te Geel through my eyes and thoughts.

Even een kleine schets voor de lezers die Geel niet kennen: het Gasthuismuseum was het vroegere ziekenhuis van Geel. Dit werd opgericht in de 17e eeuw, door de Gasthuiszusters Augustinessen. De Heilige Dimpna, patrones van de geesteszieken, speelde dus een belangrijke rol in het vroegere ziekenhuis. Dimpna is tot op heden de patroonheilige van de Stad Geel. Haar vind je dus terug doorheen heel het museum.

Ik stapte het museum binnen en verwachtte mij aan vroegere ziekenhuiskamers, bijna illegale operatietafels en eventueel enkele misselijkmakende afbeeldingen van operaties uit de 17e eeuw. Een vriendelijke receptioniste heette ons welkom en gaf ons een audiogids. Nu waren we helemaal klaar voor de start van ons bezoek aan het Gasthuismuseum.

Niet enkel ziekenhuiskamers?

Een beetje verrast stapte ik de eerste kamer van het museum in. Dit bleek geen ziekenhuiskamer te zijn, maar de vroegere keuken van het ziekenhuis met al het originele materiaal nog aanwezig. Hierna volgde de wasserij, waar de zusters om vier uur ’s ochtends al begonnen met wasjes draaien. Voor mij was het een aangename ontdekking dat niet alleen de ziekenhuiskamers getoond werden, maar ook de keuken en de wasserij. Dit gaf een duidelijk beeld weer van hoe het er vroeger aan toe ging. Ook herkende oma nog een aantal dingen uit de keuken die zij als kind ook in huis hadden. Het spinnewiel en de moos (dit was de plaats waar er werd afgewassen en melk werd bereid) bijvoorbeeld.

Onder het ritme van kloostermuziek werden wij verder door de gangen geleid. Deze waren ingericht met beelden van Jezus en andere heiligen. Het gaf mij een echt kerkgevoel. Dit gevoel werd alleen maar sterker toen we arriveerden in de het kloostergedeelte van het ziekenhuis. Bijzonder mooi om te zien, ook al ben ik zelf niet gelovig. Het gaf mij een warm gevoel dat mensen uit de 17e eeuw vooral hun houvast haalden uit het geloof en dat dit echt mensen samenbracht. Het ziekenhuis stond dan ook onder leiding van een Overste en het waren de zusters die voor de zieken zorgden.

Het geloof staat symbool in heel het ziekenhuis.

De zorg anno 17e eeuw.

Na de keuken, de wasserij en het klooster, kwamen we aan bij de ziekenhuiskamers. Hier stonden bedden tentoongesteld waarin ik zelf liever niet terecht zou komen. Koude witte lakens, een separeer, een ouderwetse bedpan en een brancard die volgens mij mensen meer breuken heeft aangebracht dan ze eerst hadden. Dit beschrijft een ziekenhuiskamer uit de 17e eeuw. Eerlijk gezegd, bezorgde dit beeld mij wat koude rillingen. Even een bedankje aan de zorg anno 2021.

De ziekenhuisbedden waar ik liever niet in zou belanden.

Wat ook interessant was om te zien, was de apothekersruimte. Hier kon je geen Dafalgan of Nurofen krijgen zoals wij dat kennen, maar in de 17e eeuw werkten ze vooral met kruiden en dieren om zieke mensen te genezen. De zusters waren verantwoordelijk hiervoor en hadden allerlei remedies tegen ‘tant pijn’ en de ‘dochters sieckte’, ook wel bleekzucht genoemd in de huidige Nederlandse taal. Leuk om te lezen waren de doktersvoorschriften en bijsluiters in de oude Nederlandse taal.

De - toen al - onleesbare doktersvoorschriften.

Pandemieën. Geen ontsnappen meer aan.

Wanneer ik dacht niet meer verrast te kunnen worden na het lezen van een remedie waarin mollen leven verbrand werden tegen de vallende ziekte, moest het laatste shock-momentje nog komen. In de laatste kamer van het oude ziekenhuis, schrok ik mij rot aan de levensgrote pestmeester die zich in het midden van de kamer bevond. Je kan al bijna raden welke kamer dit was. Juist ja, de kamer van de pandemieën. Niet meteen een leuke kamer om je in te bevinden wanneer we al bijna twee jaar met COVID-19 moeten leven. In de ruimte bevond zich een lijstje met de dodelijkste pandemieën door de jaren heen. Te beginnen met de pest natuurlijk en COVID-19 op de 9e plaats, met een sterfteaantal van 1,18 miljoen (laatst geteld in september 2020, dus nu zijn het er nog meer). Dit gaf mij even een realitycheck dat wij beide pollekes mogen kussen met de zorg van nu, want met de ziekenhuiscapaciteiten van de 17e eeuw, had dit virus waarschijnlijk nog veel hoger op het lijstje gestaan…

De levensgrote pestmeester die mij bijna een hartaanval bezorgde.

Eenmaal terug aan de ingang, zeiden we de vriendelijke receptioniste gedag en verlieten wij het vroegere gasthuis. Ik was echt onder de indruk was van het museum. Met niet al te hoge verwachtingen ging ik binnen en klaar voor mijn volgende museumbezoek stapte ik buiten. Het Gasthuismuseum heeft mij laten zien dat museums niet enkel draaien om kunst, maar dat dit ook een plek kan zijn met een enorme historische geschiedenis. Het was voor mij een leerrijke ervaring omdat er werd stilgestaan bij de hele organisatie van het vroegere gasthuis. Van de wasserij en de keuken tot de bidruimte, tot de kledij van de zusters tot de ziekenhuiskamers en de verschillende ziekten die zich toen voordeden. Dit maakte dat je werd meegenomen in het reilen en zeilen van het oude gasthuis en dat je een beeld kreeg van het volledige plaatje achter het ziekenhuis.

Laat die pestmeester jou niet in de weg staan voor een bezoekje aan het Gasthuismuseum!

Iedereen die in de buurt van Geel woont, (en mensen ver daarbuiten) raad ik aan om zeker eens een bezoekje te brengen aan het Gasthuismuseum in Geel. Al is het maar om even stil te staan bij hoe dankbaar wij mogen zijn voor de zorg en de ziekenhuizen in België van nu.

Zo. Ik ben momenteel op zoek naar het volgende museum waar ik zeker eens moet geweest zijn. Heb jij een voorstel? Drop het in de comments en laat even weten of jij een bezoekje zou brengen aan het Gasthuismuseum!

Dit was het Gasthuismuseum trough my eyes and thoughts. Tot de volgende keer!

Lena

Het toegangsbewijs van het Gasthuismuseum.